مبانی نظری صبر در آثار سعدی

مبانی نظری صبر در آثار سعدی

دسته بندی	علوم انسانی
بازدید ها	0
فرمت فایل	docx
حجم فایل	89 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	47

فروشنده فایل

کد کاربری 1113

تمام فایل ها

مبانی نظری صبر در آثار سعدی

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت doc

قسمتی از متن مبانی نظری

خلاصه ای از کار:

جایگاه صبر و سکوت در آثار سعدی

- منزلت صبر در آثار سعدی

‌

صبرجمیل سعدی، خشیت احترام آمیز و عشق توأم با توکُّل است و سرو نماد سرسبزی و چونان روح نماد بی مرگی و نامیرایی است و «قامت» توجه و میل صنوبر دل به سوی دلدار است.

مهشید مشیری در کتاب «سرو قامت دوست»، تأملی در ترجیع بند سعدی، می‌نویسد: «صبراز موضوعات محوری کلام سعدی است. صبر همراه با هم معناها، متضادها، که از نظر قیاسی (خواه صوری، خواه معنایی) با صبرمربوطند، جملگی در یک مقوﻟﮥ قیاسی قرار می‏گیرند. صبر در غزل‏ها 73 بار ،صبر کردن 27 بار، صبور 12 بار، صبوری 21 بار، تحمل 17 بار، تحمل کردن 22 بار، طاقت 39 بار، شکیب 13 بار، شکیبایی 16 بار، شکیبیدن 4 بار، و مقوﻟﮥ صبرجمعاً 247 بار در غزل‏ها به کار رفته است و همین موضوعات در ترجیع‏بند نیز مورد استفاده قرار گرفته . «(مشیری،1382 :143).................

.............

در گلستان می‏گوید: «طریق درویشان ذکر است و شکر خدمت و طاعت و ایثار و قناعت و توحید و توکل و تسلیم و تحمل» (همان :486)

در ترجیع بند خصوصاً در ابیات زیر صراحتاً به فضیلت صبر می‌پردازد که همان تحمل است:

ای ســــــرو بلــــند قــــامــت دوســت وه وه که شــمایـلـت چــه نیـکـوســت

در پــــــای لــــطافت تــــو مـیــــــراد هر ســرو ســهــی که بــر لب جـوسـت

بســـــــیار مــــــــلالتــــــم بکــردنـد کانــدر پــی او مــرو که بــد خـوســت

ای سخــــــت دلان ســــــست پیـــمان ایــن شــرط وفــا بـــود که بی دوست

.....................................

.....................

چنین می‌نماید که سعدی در این ترجیع بند به تشریح احوالات خود در سلوک با هدف صبر می‌پردازد و تمرین صبر می‏کند. حالات قبض و بسط را در جای جای ترجیع بند می‏بینیم.

................

کلیات سعدی شبیه یک منظوﻣﮥ کهکشانی است، و ترجیع بند صبر مثل یکی از ستاره‌های این منظومه است که بندها اقمار آنند.

محمد جابانی در باره تربیت در گلستان سعدی می‌نویسد: «صفتی که شایسته شأن معلمان ومربیان است،.................................

امرسون نویسنده و متفکر معروف آمریکائی در قرن نوزدهم می‌گوید سعدی زبان همة ملل و اقوام عالم سخن می‌گوید و گفته‌های او مانند هومر و شکسپیر و سروانتس و مونتنی همیشه تازگی دارد. امرسون کتاب گلستان را یکی از اناجیل و کتب مقدسه دیانتی جهان می‌داند و معتقد است که دستورهای اخلاقی آن قوانین عمومی و بین‌المللی است . . . گلستان در طی قرون متمادی کتاب درسی و قرائتی کلیة مدارس اسلامی بوده و وقتی انگلیسها به هندوستان دست یافتند مأمورین آن‌ها بهترین طریقی که برای دست‌یابی به روحیات غامض و کیفیت افکار و بینش هندیان مسلمان پیدا کردند، همانا مطالعه در مندرجات گلستان بود... اما بوستان در نظر بنجامین ‌فرانکلین مقامی بسیار شامخ و والا داشته است؛ بطوریکه وقتی جمله‌ای از آن را در جزو موعظه‌های جرومی تیلار روحانی و واعظ مشهور انگلیسی قرائت کرد، دربارة آن گفت این جمله باید قاعدتاً یکی از جمله‌های مفقود ‌شدة اشعار تورات باشد. داستانی که سعدی دربارة صبر و قناعت آورده است چنان در افکار مردم قرن هیجدهم مؤثر واقع شده بود که آن را بی‌گمان از آیات و تأویلات آسمانی می‌پنداشتند و به زحمت باور می‌کردند که این افکار حکیمانه زادة اندیشة دانشمند ایرانی و از فارسی به لاتین ترجمه شده‌است» (دشتی، 1381: 180)..............

........................

-نتیجة شیرین صبر

سعدی بر این باور است که گرچه صبر تلخ و دشوار است؛ امّا نتایج شیرین به بار می‌آورد. رسیدن به کعبة مقصود مستلزم تحمل مصایب و تحمل سختی‌های فراوانی می‌باشد که ممکن است در طی طریق با آن مواجه شویم. اگر در طی این راه ناشکیبایی پیشه کنیم ممکن است به بلاهای تازه‌ای دچار گردیم و دردی بر دردها افزوده گردد و بسیار از مقصد دور شویم. توّکُل و صبر بر سختی‌ها و ناملایمات انسان را در راه رسیدن به مقصود و مقصد یاری می‌کند. کسی که به امید رسیدن به آسانی و گشایش سختی‌ها را تحمل می‌کند به نتایج شیرین صبر کردن واصل می‌گردد:

منشــین ترش از گردش ایام که صبر تلخ است و لیکن بـــــــر ِ شیرین دارد

(سعدی، 1374: 121)

.........................

- صبر برای استفاده از وقت مناسب

یکی از نکته‌های اخلاقی که سعدی به ما می‌آموزد بحث «صبر و توفیق» است. او بر این باور است که «صبر»...............

.......

- صبر برای حفظ عزّت نفس

رابطة دیگری که در آثار سعدی باید جستجو کرد رابطه بین« صبر »و «عزّت نفس» است. سعدی صبر و غزّت.................

............

- ارتباط صبر وتحمّل سختی‌ها

انسان‌های که به اجبار یا به اختیار بر جسم و جان خود سختی و مشقّت می‌دهند وبر درد آن صبر می‌کنند به...............

............

- فضیلت صبر در محّنت و نداری

اصولاً مسأله صبر در هنگام گرفتاری و سختی برای انسان مطرح می‌شود و الاّ در هنگام داشتن و آسایش، صبر...................

................

- صبر و کامیابی:

سعدی کامیابی و توفیق را حاصل صبرو آهستگی می‌داند. او صبر و آهستگی را نشانه‌ی بلوغ و پختگی عقل و تعجیل و شتاب را نشانة خام فکری بر می‌شمارد که البته در آن سودی نیست. رسیدن به منزل و مقصود مستلزم همگامی و صبوری است و عجله انسان را از مقصد دور می‌کند تمثیل زیبای اشتر و اسب تازی در ابیات زیر موضوع را ملموس‌تر می‌کند.

ای کــــــه مشــتاق منزلى، مــشتاب پـند مـــــن کـــار بــند و صبر آموز

اسب تــازی دو تک رود بــه شــتــاب و اُشـتر آهــسـته مـی‌رود شـب و روز

(همان:146)

..................

- صبردر سخن گفتن:

هرچند سعدی صبر در همة امور را مطلوب دانسته امّا به نظر می‌آید که صبر در بعضی کارها را بسیار پسندیده‌تر...............

.............

- صبر و عدالت در قضاوت:

سعدی اگر چه در همه کار صبر را لازم می‌داند و بر آن تأکید می‌ورزد، لیکن از نظر او صبر و تأمُل در قضاوت................

.............

- صبر مایة عزّت و بزرگی است

سعدی معتقد است، صبر برای آدم عزّت و بزرگی به بار می‌آورد و باعث می‌شود دیگران به خاطر این فضیلت...................

............

- صبر و شیرینی به امید وصال

سعدی بر این باور است که وصال به این خاطر چنین شیرین و گوارا است زیرا که با صبری تلخ............

.................

- پاداش صبر:

سعدی بر این باور است که صبر، اسقامت و پایداری برای رسیدن به هدف اگر چه سخت و طاقت............

.................

- صبر سیرت صاحب دلان است

سعدی باور دارد که حتی چارة عشق تنها به دست صبر گشوده می‌شود و کسی که در این راه بی صبری کند به جایی نمی‌رسد او صبر کردن را سیرت اهل صفا می‌نامد و اشاره می‌کند که عاشق صادق باید محبت ورزد و شرط محبت نیز وفاداری و ماندن بر دوستی است که در راه دوست و برای رسیدن به وصل صبوری ورزد.

صبر کن ای دل که صبر سیرت اهل صفاست چاره‌ی عشق احتمال شرط محبـت وفاست

(همان: 471)

..........

- صبر شرط وفاداری است

سعدی بر این عقیده است، کسی که ادعای وفاداری می‌کند باید نخست صبور باشد و بداند که صبر کردن چه...............

..........

- ناسازگاری صبر و عشق

سعدی براین باور است که عشق و دلدادگی، صبوری و تعقل را بر نمی‌تابد. صبر در غزلیّات عاشقانه‌ی سعدی.........

...........

- صبر و فرج

سعدی علی رغم همة بی تابی هایی که در عشق و دل دادگی می‌کند و صبر را در این میدان ناکار آمد می‌بیند،................

..........

- صبر نا بجا

سعدی در همه کار صبر را چارگر و مفید نمی‌داند. از نظر او، زمانی که صبر مایه‌ی از دست رفتن زمان مناسب.............

.....

- صبر و قناعت

سعدی صبر را برای انسان چون وسیله‌ای دفاعی می‌داند که می‌تواند از آن در برابر خواهش‌ها و خواسته‌های.............

..........

- صبر و نگهداری عهد و پیمان

سعدی در لابلای اشعار خود به ایستادگی بر سر عهد و پیمان بسیار اهمیّت می‌دهد. او یکی از............

............

- صبر و از خود گذشتگی

از خود گذشتگی صفت ممتازی است که سعدی در اشعار خود به آن نگاهی ستایش گرانه دارد. او کسی را که.............

- صبر و زیبایی

سعدی شاعری است که با تمام وجود خود زیبایی را می‌ستاید. او بر هر کس و هر چیز می‌تواند صبر کند الاّ بر زیبایی و جمال. کالای صبر در بازار حسن و جمال متاعی بی‌رونق و کاملاً کساد در بازار طبع سعدی است. سعدی در در برابر زیبارویان ودلبران با حسن وجمال کاملاً بی‌طاقت و بی صبر است. او بارها در اشعار خود به این مطلب اشاره می‌کند که او بر همه چیزی صبر دارد به جز روی زیبا:

.................

- صبر و مردانگی

سعدی معتقد است که صبر و از خود گذشتگی شیوة مردان است و تحمل سختی‌ها و گذشت کاری است مردانه او در این باره می‌گوید:

چه کــــــــــــــنم پـای بـــند احــسانم کار مردان تحمل ا ست و سکون

(همان: 215)

.................

- صبر بر نامرادی‌های روزگار

سعدی می‌گوید انسان در برابر پیشامدهای روزگار باید متحمل و صبور باشد. روزگار بازی‌های نو به نو دارد و هر لحظه ممکن است اتفاقی تازه رخ دهد. او انسان را به شکار تشبیه می‌کند که هر آن ممکن است به وسیلة باز مرگ شکار شود :

بــر جــور روزگـار بــبــایــد تـحــــمــلــی کایـــن باز مــرگ هر گـــه سر از بیضه برکند

(همان: 470)

..............

-صبر و بردباری در برابر افراد نادان

سعدی می‌گوید در برخی شرایط واجب است که انسان دانا و خردمند در برابر افراد نادان طریق مدارا و بردباری................

............

-رابطة صبر و صفای باطن

سعدی می‌گوید انسان‌هایی هستند که در اثر توجه به مبدأ ازلی دل را از هر گونه خشم و کینه و حسد و بغض.............

..........

- صبر در راه انجام وظیفه

سعدی صبر در راه انجام وظیفه را بسیار مهم می‌داند. او بر این عقیده است که انسان باید در اه انجام وظیفه..............

..................

- صبر در تصمیم گیری

صبر در تصمیم گیری از نظر سعدی از اهمیت بالا و به سزایی بر خوردار است. به نظر او هر چه جایگاه و پایگاه فرد در سلسله مراتب اجتماعی بالاتر برورد، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می کند . زیرا در چنین مواقعی...............

............

در بسیاری از اشعار، سخنان نغز، ضرب المثل‌ها و قطعات منثور ردپایی از سیاست دیده می‌شود. سکوت در این.............

فهرست منابع

1- قرآن کریم، (1384). با ترجمه و شرح واژگان ابوفضل ابولفضل بهرام پور، ناشر: آوای قرآن

2- نهج البلاغه، صبحی صالح. (1387). ناشر: آوای قرآن

3- آزادمهر، ش. (1385). تاریخ انبیاء، یا قصص قرآن از آدم تا خاتم، ناشر: باربد

4- ابن اثیر، ع. (1385). تاریخ کامل، سیدمحمدحسین روحانی (مترجم) ناشر: اساطیر

...............

..............

مبانی نظری صبر در آثار سعدیمبانی نظری صبرمبانی نظریصبر در آثار سعدی

مبانی نظری جایگاه صبر و سکوت در آیات و روایات اسلامی

مبانی نظری جایگاه صبر و سکوت در آیات و روایات اسلامی

دسته بندی	علوم انسانی
بازدید ها	0
فرمت فایل	docx
حجم فایل	125 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	39

فروشنده فایل

کد کاربری 1113

تمام فایل ها

مبانی نظری جایگاه صبر و سکوت در آیات و روایات اسلامی

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت doc

قسمتی از متن مبانی نظری

خلاصه ای از کار:

جایگاه صبر و سکوت در آیات و روایات اسلامی

- معانی و مفاهیم صبر

« صبر» بر وزن فَعل مصدر ثلاثی مجرد است به معنی خویشتن داری و اصل آن به معنی «حبس» است. درکتاب «مفردات» ذیل واژه «صبر» چنین آمده است: «صبر» در لغت عرب به معنای حبس و در تنگنا و محدودیت قرار دادن است. برخی نیز آن را بازداشتن نفس از اظهار بی‌تابی و بی قراری دانسته‌اند.» (راغب اصفهانی: ص 474)

................

- صبر در قرآن کریم.

صبر و استقامت از واژه‏هایى است که در قرآن با تعبیرات گوناگون، بیش از دویست بار آمده است، و از مفاهیم بسیار مهمى است که در سرلوحه دستورهاى سرنوشت‏ساز قرآن قرار گرفته است، در حدى که پاداش صابران، صلوات و درودهاى پى در پى خداوند معرفى شده، و آن‌ها به عنوان هدایت یافتگان نامیده شده‏اند.

« می‌توان ادعا کرد که مفهوم صبر به معنای فضیلتی غیر قابل انکار مورد توجه و تاکید قرآن است. در این مفهوم صبر عبارت از تحمل و شکیبایی در برابر سختی‌ها و بلایا و مصیبت‌ها و از دست دادن جان و مال و مسائل مرتبط با آن در دنیاست. از این رو قرآن در آیه‌ای با برشمردن مصادیقی از این مصیبت‌ها و از دست دادن‌ها، به ستایش صابران می‌پردازد و می‌فرماید: « وَ لَنَبْلُوَنّکُم بِشىْ‏ءٍ مِّنَ الخَْوْفِ وَ الْجُوع وَ نَقْصٍ مِّنَ الأَمْوالِ وَ الأَنفُسِ وَ الثّمَراتِ وَ بَشرِ الصابرِینَ؛ (قرآن کریم2 -157) و ما شما را به چیزهایی چون ترس از آینده و گرسنگی و کمبود و از دست دادن‌هایی در جان و مال و میوه‌ها می‌آزماییم و تو به افرادی که صبر پیشه....................

...........

- زمینه‌های صبر در قرآن کریم

بی گمان یکی از خصلت‌ها و فضیلت‌های انسانی تحمل و بردباری بر مشکلات و سختی‌هایی است که از هر سوی به انسان هجوم می‌آورد. انسان زمانی می‌تواند در برابر سختی‌ها و مصیبت‌ها، خود را بیمه نماید و با هر مصیبتی جزع و فزع نکند که از خصلت صبر برخوردار باشد. این خصلت در آموزه‌های قرآنی به عنوان یکی از برترین.....................

- صبر، ابزار تکامل:

سیّد اصفهانی، در کتاب مقام صبر می‌نویسد: « انسان می‌بایست به این باور برسد که دنیا برای انسان بستری برای آزادسازی ظرفیت‌هاست و در این جاست که می‌تواند راه تکامل را در پیش گیرد و به کمال شایسته‌اش............

-سرمشق گیری از قهرمانان صبر:

سرمشق گیری از قهرمانان صبر در قرآن کریم بارها ذکر گردیده است. خداوند مصایب و سختی‌هایی را که بر پیامبران بزرگ در طول حیات مبارک آنان رخ داده است توصیف می‌نماید و از انسان‌ها می‌خواهد در برابر ناملایمات زندگی با الگو گیری از پیامبران خدا از خود مقاومت و صبوری نشان دهند.

..............

- صبر در مقام توّکُل به لطف خداوند:

انسان می‌بایست به این مسئله امید داشته باشد که در پی هر تنگنا و سختی و مصیبتی، آرامش و آسایش و آسانی است؛ بلکه به این مقام از باور برسد که این گشایش فراتر و بیش‌تر و از نظر شمارش نیز افزون‌تر از مصیبت و سختی است که بدان مبتلا شده بود.

...........

- صبر در مقام فرمانبرداری خداوند

انسان می‌بایست به این بینش دست یابد که همه هستی در دست با اقتدار فرزانه‌ای آگاه و دانا و توانا می‌گردد و هیچ چیزی از دایره قدرت و علم او بیرون نیست. از این رو باید بداند که هر چیزی از بد و خوب می‌رسد، با علم و آگاهی خداوند است. بنابراین اگر بدی و آسیبی به او رسد بداند که از سوی خداوند است و اوست که امور هستی را می‌گرداند و به افرادی چیزی می‌دهد و یا می‌گیرد

« سنت خداوند این است که می‌بایست همگان را بیازماید و سنت آزمون و ابتلا را بشناسد و آن را باور داشته باشد: احسب الناس ان قالوا آمنا و هم لایفتنون (قرآن، 2-۱۵6 ) و بر این عقیده باشد که آزمون امت سخت‌تر و دشوارتر است و به صرف این که بگوید ایمان آوردیم نمی‌تواند خود را در آرامش و آسایش ببیند» (عابدزاده، 1385: 103)

..............

-صبر و ایمان به مشیّت خداوند

یکی دیگر از مسایلی که به انسان کمک می‌کند تا در برابر دشواری‌ها و مصیبت‌ها صبر پیشه کند، باور به قضا و قدر است. وقتی انسان بداند که هر چیزی که انسان بدان گرفتار شده بر پایه برنامه‌ای از پیش تعیین شده است، بی‌تابی کم‌تری از خود بروز می‌دهد. به ویژه کسانی که می‌دانند که این از ناحیه خداوندی حکیم و فرزانه است.

« خداوند در آیه ۲۲ سوره حدید به قضا و قدر در مصیبت‌ها و سختی‌ها این گونه اشاره می‌کند: مَا أَصَابَ مِن مُصِیَبةٍ فِی الْأَرْضِ وَلاَ فِی أَنفُسِکُمْ إِلَّا فِی کِتَابٍ مِن قَبْلِ أَن نَبْرَأَهَا إِنَّ ذلِکَ عَلَى‏ اللَّهِ یَسِیرٌ...؛ به هیچ کس مصیبتی در بیرون (زمین) و یا در جانشان نمی‌رسد مگر آن که پیش از این، در کتابی نوشته شده است و برای خداوند این کار آسان است.» (عابدزاده، 1385: 129)

....................

- جایگاه صبر و صابران در قرآن

جایگاه صبر و صابران در قرآن با بررسى مواردى که در قرآن سخن از صبر به میان آمده است به وضوح آشکار مى‌شود و هرگونه تردید را از میان مى‌برد که از دیدگاه قرآن صبر والاترین و بالاترین........

..................

-حضرت ایوب(ع) اسطوره صبر در برابر سختی‌ها

مشهورترین قهرمان صبر در تاریخ بشر که همه جا نامش با صبر همراه است حضرت ایوب است. شهرت صبر ایوب آن چنان است که ضرب‌المثل شده است. صبر ایوب عبارت بوده است از این که آن حضرت دچار بیمارى سختى مى‌شود و در همان اثنا همسر و فرزندانش را نیز از دست مى‌دهد. در قرآن نام حضرت ایّوب چهار مرتبه ذکر شده است که در دو مورد آن داستان (ضبُرّ ایوب) عنوان شده است.............

.....................................

- حضرت یعقوب، اسوه صبر و گذشت

براى حضرت یعقوب در طول زندگى مصیبت‏ها و حوادث تلخى پیش آمد که کمتر کسى یاراى تحمل آن را داشت و رأس آنها فراق چندین ساله‏ یوسف، عزیزترین فرزندش بود. با عنایت به این‏که وى بر اساس علم الهى از...............

................

-حضرت یوسف ، قهرمان صبر و شکیبایی در برابرگناه

یکى دیگر از قهرمانان صبر که در قرآن معرفى شده است حضرت یوسف است. بلاهاى گوناگون همچون حلقه‌هاى زنجیرى مرگبار دست و پا و سر و پیکر زندگى یوسف را در برگرفته است. در سراسر زندگیش هنوز از................

...........

-حضرت اسماعیل اسوه صبر در فرمانبرداری از خداوند

در داستان حضرت اسماعیل نوع دیگرى از صبر جلوه کرده است: صبر در فرمانبردارى خداوند و خالصانه گردن سپردن به فرمان الهی. او با خرسندی و رضایت در برابر فرمان خداوند سر خم می‌کند و جان خویش را برای قربانی شدن در طبق اخلاص می‌نهد.

......................

- صبر و استقامت در سیره پیامبر اعظم (ص)

روزهایی بر پیامبر گذشت که توصیف آن با بیان و قلم مشکل است؛ دشمنانی که برای نابودی او کمر بسته بودند تا آنجا که خویشاوندان نزدیکش در صف اول این مبارزه قرار داشتند. در کنار آن حضرت، یاران و پیروان اندکش نیز انواع و اقسام شکنجه‌ها را متحمل می‌شدند.

از جمله صفات و خصایل وجودی پیامبر اعظم اسلام، درس صبر و استقامت است. در روایتی از امام صادق (ع) آمده است که: «فإنّ الله عزّ وجلّ بعث محمّداً فأمره بالصبر والرفق،». خداوند، حضرت محمد (ص) را مبعوث و او را امر به صبر و مدارا نمود» (کلینی، 1387 ج 2: 88 .)............

..................

- صلح حدیبیه جلوه صبر پیامبر (ص)

یکی از ثمرات و جلوه‌های صبر و استقامت پیامبر اعظم در جریان صلح حدیبیه است که در آیات قرآن در سوره فتح از آن به « فتح المبین » یاد شده است ................

.............

- صبر در روایّات اسلامی

همه اهل بیت(ع) در زندگی کوتاه و بلند خویش، برای انجام مأموریت الهی مانند پیامبرگرامی(ص) ناچار شدند که انواع سختی‌ها، اذیّت و آزارها را تحمُّل کنند. چنان که امیر مؤمنان علی(ع) نزدیک به سه دهه از عمر...............

..........

- معانی و مفاهیم سکوت:

سکوت واژه‌ای عربی به معنی خاموشی و سخن نگفتن است. در فرهنگ فارسی محمد معین زیر مدخل واژه‌ی سکوت چنین آمده است:«سکوتtûsock : خاموش شدن، ساکت شدن ،خاموشی است. در لغتنامه دهخدا این واژه چنین معنی شده است: سکوت. [ س] (ع مص) خاموش شدن است.

...................

- « سکوت » در آیات قرآن مجید

واژه «سَکَتَ» تنها یک بار در قرآن به کار رفته است. این یک بار هم خطاب به حضرت موسی در سوره «آل عمران» می‌باشد که می‌فرماید:« وَلَمَّا سَکَتَ عَنْ مُوسَى الْغَضَبُ أَخَذَ الأَلْوَاحَ وَفِی نُسْخَتِهَا هُدًى وَرَحْمَةٌ لِلَّذِینَ هُمْ

................

- سکوت در روایات اسلامى

اهمیت «صمت‏» (سکوت) در روایات اسلامى بازتاب بسیار گسترده‏اى دارد، و نکته‏هاى دقیق و ظریفى درباره آن بیان شده، و آثار و ثمرات آن با تعبیرات جالبى تشریح شده است، که به بخشى از آن ذیلاً اشاره مى‏شود:

1- در زمینه تاًثیر سکوت در تعمیق تفکر و استوارى عقل، از رسول‏خدا صلى الله علیه و آله نقل شده که فرمود:« إذا رَأَیْتُمُ الْمُؤْمِنَ صَمُوتاً فَادْنُوْا مِنْهُ فَإنَّهُ یُلْقِى الحِکْمَةَ وَالْمُؤْمِنُ قَلِیلُ الْکَلامِ کَثِیرُ الْعَمَلِ وَالْمُنافِقُ کَثِیرُ ...; هنگامى که مؤمن را خاموش ببینید به او نزدیک شوید که دانش و حکمت‏به شما القا مى‏کند، و مؤمن کمتر سخن مى‏گوید و بسیار عمل مى‏کند، و منافق بسیار سخن مى‏گوید و کمتر عمل مى‏کند.» (مجلسی، 1386 ج 75: 312)

..................

- نقش سکوت و اصلاح زبان

آنچه در بحث پیشین، یعنى اهمیت‏سکوت و صمت و تاثیر آن در تهذیب نفوس و اخلاق گذشت، در واقع یکى از طرق اساسى براى پیشگیرى از آفات زبان است، چرا که زبان مهم‌ترین کلید دانش و فرهنگ و عقیده و اخلاق است، و اصلاح آن سرچشمه همه اصلاحات اخلاقى، و انحراف آن سبب انواع انحرافات است، بنابراین، بحث اصلاح زبان بحثى فراتر از مسأله سکوت مى‏باشد.

..................

-اصول کُلّی براى دفع خطرات زبان

حال که روشن شد زبان در عین این که یکى از بزرگترین نعمت هاى پروردگار است تا چه اندازه خطرناک مى‏تواند باشد تا آنجا که سرچشمه گناهان بى‏شمار مى‏گردد، و خرمن سعادت انسان را به آتش مى‏کشد، باید به..............

............

- توجه جدى به خطرات زبان

براى پرهیز از خطرات هر موجود خطرناک قبل از هر چیز توجه کامل به خطرات آن لازم است، هر روز که انسان از خواب بیدار مى‏شود باید به خودش توصیه کند که باید مراقب خطرات زبانش باشد زیرا این عضو مى‏تواند..................

................

- سکوت

هر قدر انسان کمتر سخن بگوید لغزش‌هاى او کمتر است، و هر قدر بیشتر سکوت کند سلامت او بیشتر خواهد بود. اضافه بر این، ممارست ‏بر سکوت سبب مى‏شود که انسان زبانش را در اختیار خود بگیرد، و از طغیان و سرکشى آن بکاهد و به این ترتیب به جایی مى‏رسد که جز حق نگوید و جز به رضاى خداوند سخن نراند.

باید توجه داشت که مراد از سکوت، سکوت مطلق نیست- زیرا بسیارى از مسائل مهم زندگى اعم از معنوى و مادى و اطاعات و عبادات و نشر علوم و فضائل و اصلاح در میان مردم، از طریق سخن گفتن است - بلکه منظور از قلة‏الکلام (کم سخن گفتن) یا به تعبیر دیگر، خاموشى،در برابر سخنان فساد انگیز یا مشکوک و بى محتوا و مانند آن است. به همین دلیل، در حدیثى از امیرمؤمنان على علیه‌السلام مى‏خوانیم:

..................

- حفظ زبان

اگر انسان پیش از آن که شروع به سخن گفتن کند در محتوا و انگیزه و نتیجه سخنان خود کمى بیندیشد، بسیارى از لغزش‌هاى زبان و گناهان، از او دور مى‏شود. بى‏ مطالعه سخن گفتن است که انسان را در انواع گناهان که از این عضو مخصوص سرچشمه مى‏گیرد، غوطه‏ور مى‏سازد.

...........

-سکوت در سیره نظری و عملی فرزانگان تاریخ

سبحانی تبریزی در کتاب «سیمای فرزانگان » از محمدبن مکی معروف به شهیداول، شاگرد فخر المحققین نام می‌برد و یکی از توصیه‌های او را این چنین مطرح می‌سازد که « زبان را از گناهانی هم چون پرت و پلاگویی، غیبت، سخن چینی و بیهوده گویی نگاه دارید» (سبحانی تبریزی، 1383: 130).............

.............

فهرست منابع

1- قرآن کریم، (1384). با ترجمه و شرح واژگان ابوفضل ابولفضل بهرام پور، ناشر: آوای قرآن

2- نهج البلاغه، صبحی صالح. (1387). ناشر: آوای قرآن

3- آزادمهر، ش. (1385). تاریخ انبیاء، یا قصص قرآن از آدم تا خاتم، ناشر: باربد

..................

...................

مبانی نظری جایگاه صبر و سکوت در آیات و روایات اسلامیمبانی نظری جایگاه صبر و سکوتمبانی نظریجایگاه صبر و سکوتدر آیات و روایات اسلامیمبانی نظری صبر و سکوت